1.1. Jakie prawo ma zastosowanie do majątku par? Jakie kryteria/zasady są stosowane do określenia prawa właściwego? Które międzynarodowe konwencje muszą być przestrzegane w poszczególnych państwach?

Zgodnie z Ustawą o międzynarodowym prawie prywatnym jeśli małżonkowie nie dokonali wyboru prawa, prawo dotyczące ogólnych konsekwencji prawnych małżeństwa obowiązujące w czasie zawarcia związku małżeńskiego ma zastosowanie do stosunków majątkowych. Ogólne konsekwencje prawne są określone przez prawo kraju, w którym mają wspólne miejsce zamieszkania. W razie braku wspólnego miejsca zamieszkania, zastosowanie ma prawo kraju, którego obywatelstwo posiadają wspólnie małżonkowie. Jeśli małżonkowie zamieszkują w innych państwach i mają różne obywatelstwa, ogólne konsekwencje prawne małżeństwa są określane na podstawie prawa państwa, w którym małżonkowie ostatnio wspólnie zamieszkiwali, o ile jeden z małżonków w dalszym ciągu zamieszkuje w tym państwie. Jeśli nie można określić prawa, które ma zastosowanie zgodnie z powyższym, zastosowanie ma prawo kraju, z którym łączą małżonków trwałe więzi.

Estonia zawarła umowy z Łotwą, Litwą, Polską, Rosją i Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych, które regulują kwestie majątkowe między małżonkami.

1.2. Czy małżonkowie mogą wybrać prawo, które ma do nich zastosowanie? Jeśli tak, jakie zasady obowiązują przy takim wyborze (np. prawa, które można wybrać, wymogi formalne, prawo działające wstecz)?

Zgodnie z Ustawą o międzynarodowym prawie prywatnym małżonkowie mogą dokonać wyboru prawa mającego zastosowanie do ich stosunków majątkowych. Mogą wybrać prawo państwa według miejsca zamieszkania lub prawo państwa, którego obywatelstwo posiada jeden z małżonków w czasie dokonania wyboru prawa.

2.1. Proszę opisać ogólne zasady: Jakie dobra są objęte wspólnością majątkową? Jakie dobra stanowią osobisty majątek poszczególnych małżonków?

Zawierając małżeństwo, małżonkowie są zobowiązani do wyboru małżeńskiego ustroju majątkowego. Mogą wybrać ustrój wspólności majątkowej, rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków lub rozdzielności majątkowej.

Jeśli małżonkowie nie dokonali wyboru małżeńskiego ustroju majątkowego zawierając związek małżeński lub małżeńską umowę majątkową, przyjmuje się, że obowiązuje ustrój wspólności majątkowej. Zgodnie z tym ustrojem majątek nabyty w trakcie małżeństwa stanowi wspólną własność małżonków.
W ustroju wspólności majątkowej następujące składniki uznawane są za majątek odrębny:

• rzeczy osobiste (np. odzież);
• majątek posiadany przez małżonków przed zawarciem małżeństwa;
• majątek nabyty w trakcie małżeństwa w formie darowizny lub spadku;
• majątek nabyty w zamian za majątek odrębny.

Podział wspólnego majątku jest możliwy po ustaniu ustroju wspólności majątkowej (w wyniku śmierci jednego z małżonków, rozwodu lub zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej ustanawiającej inny ustrój majątkowy).

W ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków i rozdzielności majątkowej brak majątku wspólnego małżonków.

(Ustawa o prawie rodzinnym Estonii)

2.2. Czy istnieją prawne przesłanki dotyczące przydzielania majątku?

W ustroju wspólności majątkowej majątek jest uznany za wspólny, o ile małżonkowie nie wykażą, że jest inaczej.

2.3. Czy małżonkowie powinny sporządzać inwentarz majątku? Jeśli tak, kiedy i jak?

Nie ma wymogu sporządzania spisu majątku w ustroju wspólności lub rozdzielności majątkowej, ale należy sporządzić taki spis w przypadku ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków (patrz 5.3.).

2.4. Kto odpowiada za zarządzanie majątkiem? Kto jest uprawniony do rozporządzania majątkiem? Czy można dysponować/rozporządzać majątkiem samodzielnie czy też wymagana jest zgoda małżonka (np. sprzedaż wspólnego domu małżonków)? Jakie skutki niesie brak zgody na ważność transakcji prawnej i obowiązywanie wobec osób trzecich?

W ramach ustroju wspólności majątkowej, małżonkowie mogą korzystać z praw i wypełniać obowiązki z tytułu majątku wspólnego łącznie lub za zgodą drugiego małżonka. W przypadku transakcji dotyczących majątku ruchomego lub praw z tytułu majątku wspólnego małżonków domniemywa się istnienie zgody drugiego małżonka (domniemanie takie nie znajduje zastosowania w przypadku transakcji dotyczących majątku nieruchomego). Małżonek może zawierać transakcje z wykorzystaniem majątku wspólnego bez zgody drugiego małżonka w celu zaspokojenia codziennych potrzeb rodziny.

Transakcje dotyczące wspólnego majątku nieruchomego przeprowadzone bez zgody drugiego małżonka są nieważne.

Małżonek zarządza swoim majątkiem osobistym samodzielnie i na własny rachunek, bez konieczności uzyskania zgody drugiego małżonka. Małżonek może rozporządzić nieruchomością, która należy do jego majątku osobistego i służy za miejsce zamieszkania rodziny lub w której zamieszkuje małżonek niebędący jej właścicielem, a także przyznać prawo do jej użytkowania osobie trzeciej lub rozwiązać stosunek prawny stanowiący podstawę takiego użytkowania wyłącznie za zgodą drugiego małżonka pod warunkiem że przedmiotowa nieruchomość została nabyta na własność po 1 stycznia 2015 r. Transakcje przeprowadzone bez zgody drugiego małżonka są nieważne. Powyższe nie ma zastosowania do nieruchomości nabytych przed 1 stycznia 2015 r.

W ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków majątek należący do małżonka to jego majątek osobisty, którym może dysponować wyłącznie dany małżonek (bez zgody drugiego małżonka) bez względu na fakt czy majątek został nabyty przed zawarciem związku małżeńskiego czy w jego trakcie. Tym niemniej w przypadku zawierania transakcji dotyczących nieruchomości służącej jako miejsce zamieszkania rodziny lub użytkowanej przez drugiego małżonka niebędącego jej właścicielem wymagana jest zgoda drugiego małżonka. Transakcje zawarte bez zgody drugiego małżonka są nieważne i może on wnieść powództwo przeciwko osobie trzeciej z tytułu nieważności takiego rozporządzenia.

Małżonkowie rozporządzają swoim majątkiem osobistym samodzielnie i na własny rachunek.

W ustroju rozdzielności majątkowej,w odniesieniu do stosunków majątkowych, małżonkowie są traktowani tak, jakby nie byli małżeństwem oraz rozporządzają własnym majątkiem samodzielnie i na własny rachunek.

2.5. Czy jakiekolwiek transakcje zawierane przez jednego z małżonków mogą obowiązywać w stosunku do drugiego małżonka?

Niezależnie od wyboru małżeńskiego ustroju majątkowego, małżonkowie solidarnie odpowiadają za zobowiązania wynikające z transakcji zawartych przez jednego małżonka w celu prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego, w interesie dzieci lub w celu zaspokojenia innych zwykłych potrzeb rodziny (na przykład jeśli jeden małżonek zaciąga pożyczkę na potrzeby rodziny, drugi małżonek ponosi solidarną odpowiedzialność). Wartość transakcji nie może przekraczać poziomu współmiernego do warunków życia małżonków.

2.6. Kto odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w trakcie małżeństwa? Jaki majątek mogą wykorzystać wierzyciele do zaspokojenia swoich roszczeń?

Niezależnie od wyboru małżeńskiego ustroju majątkowego, małżonek ponosi odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte przez drugiego małżonka, jedynie w takim zakresie w jakim drugi małżonek może zobowiązać pierwszego małżonka przez swoje działania.

W ustroju wspólności majątkowej małżonkowie w pełni odpowiadają wobec osób trzecich odrębnym i wspólnym majątkiem za poniższe:

• zobowiązania zaciągnięte przez małżonków w celu zaspokojenia potrzeb rodziny;
• zaspokojenie solidarnych zobowiązań zaciągniętych przez małżonków;
• zobowiązania, w przypadku których małżonek zgodził się odpowiadać odrębnym i wspólnym majątkiem wobec osób trzecich (wymagana jest zgoda drugiego małżonka).

W przypadku innych zobowiązań każdy małżonek odpowiada swoim odrębnym majątkiem i połową majątku wspólnego (tzn. jego częścią). Wierzyciel może domagać się podziału majątku wspólnego, jeśli okaże się, że majątek odrębny dłużnika jest niewystarczający na pokrycie zobowiązań.

3.1. Które przepisy mogą być zmodyfikowane w drodze zawarcia umowy, a które nie podlegają modyfikacjom? Jaki małżeński ustrój majątkowy można wybrać?

Małżeński ustrój wspólności majątkowej, rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków czy rozdzielności majątkowej można zmieniać dowolną ilość razy w trakcie trwania małżeństwa w drodze zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej.

W drodze małżeńskiej umowy majątkowej małżonkowie mogą:

• rozwiązać ustrój majątkowy wybrany przy zawieraniu małżeństwa;
• ustanowić inny ustrój majątkowy;
• zmienić istniejący ustrój majątkowy zgodnie z obowiązującym prawem;
• określić prawo właściwe mające zastosowanie do zależności majątkowych, jeśli małżonkowie zamieszkują w różnych krajach lub mają różne obywatelstwo.

W przypadku ustroju wspólności majątkowej w małżeńskiej umowie majątkowej można określić poniższe:

• majątek osobisty małżonków może być uznany za majątek wspólny lub odrębny;
• prawo rozporządzania wspólnym majątkiem może być powierzone jednemu małżonkowi i może być ograniczone zgodnie z warunkami uzgodnionymi w umowie;
• można ustalić, że zgoda małżonka nie jest wymagana w przypadku transakcji zawieranych w ramach niezależnej działalności gospodarczej drugiego małżonka.

W przypadku rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków część majątku małżonków, która się zwiększyła w trakcie obowiązywania ustroju (nabyty majątek) jest wyrównywana po rozwiązaniu ustroju. W małżeńskiej umowie majątkowej można uregulować następujące kwestie:

• brak zastosowania ograniczeń nałożonych przez prawo w stosunku do transakcji dotyczących domu rodzinnego lub lokalu mieszkalnego wykorzystywanego odrębnie przez jednego z małżonków (patrz 2.4.);
• zakres i sposób obliczenia majątku trwałego w inny sposób niż przewiduje to prawo (patrz 5.3.).

3.2. Jakie są wymagania formalne i z kim się należy skontaktować?

Małżonkowie zawierają małżeńską umowę majątkową osobiście, a umowa musi być sporządzona i poświadczona przez notariusza.

3.3. Kiedy można zawrzeć umowę i kiedy wchodzi ona w życie?

Małżeńską umowę majątkową można zawrzeć przed zawarciem małżeństwa albo w trakcie jego trwania (w drugim przypadku wchodzi ona w życie z dniem zawarcia). W przypadku zawarcia umowy przed ślubem, wchodzi ona w życie z dniem zawarcia związku małżeńskiego.

3.4. Czy małżonkowie mogą zmienić istniejącą umowę? Jeśli tak, na jakich warunkach?

Jak już wspomniano małżeński ustrój majątkowy może być zmieniony dowolną ilość razy w trakcie małżeństwa w drodze zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej.

3.5. Czy zgodnie z prawem krajowym umowa majątkowa małżeńska może działać wstecz w przypadku zawarcia takiej umowy przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa?

W ramach estońskiego prawa małżonkowie mogą uwzględnić w umowie majątku wspólnego skutek obowiązujący wstecz, jednak taka umową obowiązywałaby tylko między nimi i nie miałaby żadnej mocy w odniesieniu do osób trzecich.

Jeśli w dniu zawarcia małżeństwa małżonkowie decydują się na wybór ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków lub rozdzielności majątkowej, odpowiedni urzędnik udzielający ślubu lub notariusz złoży wniosek o dokonanie odpowiedniego wpisu w rejestrze majątku małżeńskiego.

W razie braku wyboru ustroju majątkowego, nie ma obowiązku dokonywania wpisu w rejestrze i przyjmuje się, że zastosowanie ma wówczas ustrój wspólności majątkowej.

Jeśli małżonkowie zawierają małżeńską umowę majątkową, szczegóły umowy są wpisywane w rejestrze majątku małżeńskiego na prośbę małżonka na podstawie wniosku, w którym podpisy małżonków muszą być poświadczone przez notariusza.

Jeśli wspólność majątkową bądź rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków rozwiązuje sąd, to sąd przesyła Izbie Notarialnej stosowny odpis postanowienia, w celu dokonania wpisu w rejestrze majątku małżeńskiego.

4.1. Czy w Państwa kraju istnieje więcej niż jeden małżeński ustrój majątkowy? Gdzie?

W Estonii prowadzony jest jeden rejestr majątku małżeńskiego, który prowadzi Izba Notarialna.

(Estonian Matrimonial Property Register Act)

4.2. Jakie dokumenty są rejestrowane? Jakie informacje są rejestrowane?

Do karty rejestru wpisywane są następujące dane: dane osobowe małżonków, małżeński ustrój majątkowy, zmiany w prawach majątkowych małżonków, kwestia zastosowania prawa estońskiego lub prawa obcego do małżeńskich praw majątkowych oraz dane dotyczące małżeńskiej umowy majątkowej.
Dokumenty stanowiące podstawę do wpisu są przechowywane w aktach rejestru (małżeńskie umowy majątkowe, decyzje sądowe, wnioski o dokonanie wpisów itp.).

4.3. W jaki sposób i kto może uzyskać dostęp do zarejestrowanych informacji?

Wgląd do danych zawartych w karcie rejestru jak i wydruki z kart są powszechnie dostępne. Akta rejestru jak i wydruki dokumentów zawartych w takich aktach są dostępne z chwilą wykazania interesu prawnego.

Domniemywa się, że interes prawny posiadają małżonek, notariusze, komornicy, syndyk w postępowaniu upadłościowym, sądy oraz organy sprawujące nadzór.

Wgląd do informacji zawartych w rejestrze majątku małżeńskiego jest możliwy za pośrednictwem kancelarii notarialnych lub odpowiedniej witryny internetowej. Za uzyskanie wglądu do informacji zawartych w rejestrze majątku małżeńskiego notariusz pobiera odpowiednie wynagrodzenie zgodnie z ustawą o taksach notarialnych.

4.4. Jakie są skutki prawne rejestracji (ważność, sprzeciw)?

Zmiana, ustanie lub modyfikacja małżeńskiego ustroju majątkowego (patrz 3.1.) będą mieć skutki prawne wobec osób trzecich tylko pod warunkiem dokonania zmian w rejestrze majątku małżeńskiego lub jeśli osoba trzecia wiedziała o istnieniu małżeńskiej umowy majątkowej.

4.5. Czy umowa majątkowa małżeńska zawarta w innym państwie zgodnie z obowiązującym w nim prawie może zostać zarejestrowana w Polsce? Jeżeli tak, jakie warunki bądź formalności muszą zostać spełnione?

Tak, intercyzy zawarte w innym państwie mogą zostać zarejestrowane w estońskim rejestrze majątku małżeńskiego. Aby dokonać wpisu w rejestrze majątku małżeńskiego na podstawie umowy dotyczącej tego majątku zawartej za granicą, małżonkowie powinni złożyć pisemny wniosek lub wniosek z podpisem cyfrowym złożonym w obecności notariusza (przepisy notarialne §451[3]). Dokumenty sporządzone w języku innym niż język estoński powinny być złożone razem z dokumentami przetłumaczonymi na język estoński przez tłumacza przysięgłego (Ustawa dotycząca rejestracji majątku małżeńskiego §8[2]).

5.1. W jaki sposób dzielony jest majątek (prawa in rem)?

W przypadku ustroju wspólności majątkowej wspólny majątek jest dzielony między małżonków zgodnie z postanowieniami dotyczącymi ustania wspólnej własności. Zgodnie z Ustawą o prawie majątkowym w razie ustania współwłasności, majątek jest dzielony na zasadzie porozumienia między współwłaścicielami. Jeśli porozumienie nie zostanie osiągnięte, sąd wyda orzeczenie.

Podział wspólnego majątku jest możliwy po ustaniu ustroju wspólności majątkowej (w wyniku śmierci jednego z małżonków, rozwodu lub zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej ustanawiającej inny ustrój majątkowy). Niepodzielony majątek jest uważany za wspólny majątek małżonków do czasu jego podzielenia.

W przypadku ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków lub rozdzielności majątkowej nie istnieje wspólny majątek małżonków, w związku z czym nie zachodzi potrzeba podziału majątku.

5.2. Kto odpowiada za istniejące zobowiązania po rozwodzie/separacji?

Zastosowanie mają te same zasady jak w punktach 2.5. i 2.6.

5.3. Czy małżonek ma prawo do żądania wypłaty wyrównania?

Niezależnie od rodzaju małżeńskiego ustroju majątkowego, jeśli jeden z małżonków wnosi większy wkład pieniężny na potrzeby rodziny niż drugi małżonek, przyjmuje się, że małżonek ten nie ma prawa do żądania wyrównania wniesionego wkładu.

W ustroju wspólności majątkowej, jeśli małżonek uprawniony do rozporządzania majątkiem wspólnym wykorzystuje wspólny majątek do celów własnego odrębnego majątku, jest zobowiązany do wyrównania wartości wykorzystanego majątku. Wyrównanie takie będzie uznane za część majątku wspólnego. Jeśli małżonek wykorzystuje swój odrębny majątek w celach związanych z majątkiem wspólnym, może domagać się wyrównania wartości z majątku wspólnego.

W ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków, po ustaniu ustroju majątkowego, małżonek ma prawo do żądania wyrównania pieniężnego. Ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków ustaje z chwilą śmierci jednego z małżonków, w wyniku rozwodu lub zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej ustanawiającej inny ustrój majątkowy lub na mocy orzeczenia sądowego na wniosek jednego z małżonków.

Następuje wyrównanie majątku każdego z małżonków, który przyrósł podczas obowiązywania ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków (nabyty majątek).

Aby określić w jakim stopniu majątek podlega wyrównaniu, sporządzana jest lista majątku należącego do każdego z małżonków, na której wymieniony jest majątek małżonków (łączny majątek), z wykazaniem majątku małżonków z chwilą rozpoczęcia obowiązywania ustroju majątkowego (trwały majątek) oraz majątku małżonków nabytego do zakończenia małżeństwa lub ustroju majątkowego (nabyty majątek) oraz wartości tego majątku.

Poniższe nie podlega wyrównaniu:

• majątek posiadany przez małżonków przed zawarciem małżeństwa;
• majątek nabyty w trakcie małżeństwa w formie darowizny lub spadku;
• prawa małżonka z tytułu problemów zdrowotnych lub obrażeń ciała i na podstawie państwowego i obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego;
• majątek nabyty w zamian za majątek niepodlegający wyrównaniu.

W ustroju rozdzielności majątkowej, w kwestiach zależności majątkowych, małżonkowie są postrzegani jakby nie zawarli małżeństwa. W związku z tym małżonek może domagać się wyrównania jedynie na ogólnych zasadach (jak np. bezprawne wzbogacenie się, odszkodowanie).

W przypadku dziedziczenia po zmarłym, który nie pozostawił testamentu, pozostający przy życiu małżonek dziedziczy wraz z krewnymi zmarłego, a jego część zależy od kolejności dziedziczenia krewnych uprawnionych do spadku (krewni dziedziczą w pierwszej, drugiej i trzeciej kolejności).

Jeśli małżonek dziedziczy wraz ze spadkobiercami, którzy dziedziczą w pierwszej kolejności (dzieci), jest on uprawniony do równej części jak dzieci, ale nie może otrzymać mniej niż jedną czwartą majątku.

Jeśli małżonek dziedziczy wraz ze spadkobiercami, którzy dziedziczą w drugiej kolejności (rodzice zmarłego oraz ich potomkowie, tzn. bracia i siostry zmarłego), jest on uprawniony do połowy majątku. Jeśli małżonek dziedziczy wraz ze spadkobiercami, którzy dziedziczą w drugiej kolejności, jest również uprawniony do dodatkowej, preferencyjnej części majątku (przedmioty gospodarstwa domowego z wspólnego domu).

W razie braku krewnych dziedziczących w pierwszej i drugiej kolejności dziedziczenia, małżonek dziedziczy cały majątek.

Poza udziałami w majątku, małżonek jest uprawniony do ubiegania się o prawo do użytkowania nieruchomości, która służyła jako wspólny dom.

Nie.

Zgodnie z nowelizacją ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym, która weszła w życie 01.01.2024 r., prawa majątkowe zarejestrowanych partnerów podlegają prawu, które wybrali. 

Zarejestrowani partnerzy mogą wybrać prawo właściwe, pod warunkiem, że wybrane prawo uznaje prawa majątkowe zarejestrowanego związku partnerskiego. W takim przypadku zarejestrowani partnerzy mogą wybrać prawo kraju zamieszkania jednego z zarejestrowanych partnerów, prawo kraju obywatelstwa jednego z zarejestrowanych partnerów lub prawo kraju rejestracji zarejestrowanego związku partnerskiego. 

Jeżeli zarejestrowani partnerzy nie wybrali prawa właściwego, ich prawa majątkowe podlegają prawu właściwemu dla ogólnych skutków prawnych zarejestrowanego związku partnerskiego. Ogólne skutki prawne zarejestrowanego związku partnerskiego, z wyjątkiem prawa do porozumiewania się zarejestrowanego partnera i prawa do adopcji na warunkach przewidzianych w ustawie o zarejestrowanych związkach partnerskich, określa prawo państwa rejestracji zarejestrowanego związku partnerskiego. Jeżeli dane dotyczące zarejestrowanych związków partnerskich są wpisane do rejestru w kilku państwach, prawo państwa, które jako ostatnie wpisało dane do rejestru, ma zastosowanie do ogólnych skutków prawnych zarejestrowanych związków partnerskich. Prawo państwa, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym, stosuje się prospektywnie od chwili wpisania danych do rejestru.

Poprzez zawarcie umowy zarejestrowanego związku partnerskiego zarejestrowani partnerzy są zobowiązani do wzajemnego wspierania się i utrzymywania. Zarejestrowani partnerzy mają równe prawa i obowiązki względem siebie. Wspólnie organizują swoje wspólne pożycie, biorąc pod uwagę dobro siebie nawzajem, i każdy z nich przyjmuje na siebie obowiązki związane ze wspólnym pożyciem w odniesieniu do drugiej osoby. 

Po zawarciu umowy zarejestrowanego związku partnerskiego zarejestrowani partnerzy, w drodze porozumienia, wybierają stosunek majątkowy.  Rodzaje stosunków majątkowych są określone w ustawie o prawie rodzinnym i są takie same jak w przypadku małżeństw.  

Konkubenci niebędący małżeństwem, którzy nie zarejestrowali swojego związku partnerskiego, mogą korzystać z innych środków prawnych poza prawem rodzinnym: mogą tworzyć związki partnerskie zgodnie z prawem zobowiązań (stosowanie dorozumianych umów jest ograniczone tylko do majątku ruchomego), nabywać wspólną własność nieruchomości zgodnie z prawem rzeczowym, sporządzać testamenty zgodnie z prawem spadkowym itp.

Zgodnie z estońskim Kodeksem postępowania cywilnego sprawa podlega jurysdykcji sądu Estonii, jeśli sąd taki może rozstrzygnąć sprawę zgodnie z przepisami o jurysdykcji lub na podstawie umowy o jurysdykcji, o ile nie określono inaczej zgodnie z prawem lub umową międzynarodową. W przypadkach przewidzianych przez prawo strony mogą zawierać umowy dotyczące jurysdykcji. Umowa dotycząca jurysdykcji może obejmować porozumienie dotyczące uregulowania sporu w konkretnym sądzie.