1.1. Jakie prawo ma zastosowanie do majątku par? Jakie kryteria/zasady są stosowane do określenia prawa właściwego? Które międzynarodowe konwencje muszą być przestrzegane w poszczególnych państwach?

Stosunki majątkowe między małżonkami (w tym zobowiązania alimentacyjne oraz umowy majątkowe małżeńskie) reguluje wspólne prawo osobowe małżonków w danym czasie. Prawem osobowym jest prawo państwa, którego dana osoba jest obywatelem. Jeżeli dana osoba posiada więcej niż jedno obywatelstwo, w tym obywatelstwo węgierskie, wówczas jej prawem osobowym jest prawo węgierskie. Jeżeli dana osoba posiada obywatelstwa kilku państw innych niż Węgry lub jest bezpaństwowcem, jej prawem osobowym jest prawo państwa miejsca stałego pobytu (miejscem stałego pobytu jest miejsce, w którym dana osoba mieszka na stałe lub z zamiarem osiedlenia się na stałe; art. 12 ust. 1 dekretu nr 13 z 1979 r. – prawo prywatne międzynarodowe [zwanego dalej: DPPM]). Jeżeli dana osoba posiada miejsce stałego pobytu również na terytorium Węgier, to jej prawem osobowym jest prawo węgierskie. Natomiast kiedy dana osoba posiada miejsca stałego pobytu tylko w kilku państwach obcych, jej prawem osobowym jest prawo państwa, z którym ma najsilniejsze powiązania. W sytuacji gdy na podstawie powyższych kryteriów nie można ustalić prawa osobowego danej osoby, oraz nie posiada ona miejsca stałego pobytu, właściwe prawo osobowe ustala się na podstawie jej zwyczajowego miejsca zamieszkania (zwyczajowym miejscem zamieszkania jest miejsce, w którym osoba przebywa przez dłuższy czas bez zamiaru osiedlenia się na stałe art. 12 ust. 2 DPPM). Kiedy dana osoba posiada kilka zwyczajowych miejsc zamieszkania, z których jedno znajduje się na terytorium Węgier, to jej prawem osobowym jest prawo węgierskie.

Jeżeli w momencie rozpatrywania sprawy małżonkowie mają różne prawa osobowe, to znajduje zastosowanie ich ostatnie wspólne prawo osobowe. Jeżeli wspólne prawo nie istnieje lub nie można go ustalić, to stosuje się prawo państwa ostatniego wspólnego pobytu stałego małżonków. W przypadku gdy małżonkowie nie posiadali miejsca wspólnego stałego pobytu, stosuje się prawo krajowe sądu lub organu prowadzącego postępowanie. Zmiana prawa osobowego jednego z małżonków nie wpływa na stosunki majątkowe już nawiązane między małżonkami (w tym zobowiązania alimentacyjne oraz umowy majątkowe małżeńskie).

(Art. 11; art. 39 ust. 1–4 DPPM).

Węgry zawarły traktaty o pomocy prawnej pozwalające również na ustalenie prawa właściwego, z następującymi państwami: Albanią, Białorusią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czarnogórą, Czechami, Kosowem, Kubą, Macedonią, Rosją, Serbią, Słowacją, Słowenią, Polską, Rumunią i Wietnamem.

1.2. Czy małżonkowie mogą wybrać prawo, które ma do nich zastosowanie? Jeśli tak, jakie zasady obowiązują przy takim wyborze (np. prawa, które można wybrać, wymogi formalne, prawo działające wstecz)?

Prawo węgierskie nie przewiduje możliwości wyboru prawa właściwego przez małżonków.

2.1. Proszę opisać ogólne zasady: Jakie dobra są objęte wspólnością majątkową? Jakie dobra stanowią osobisty majątek poszczególnych małżonków?

O ile umowa majątkowa małżeńska nie stanowi inaczej, po zawarciu małżeństwa małżonków obowiązuje ustrój wspólności majątkowej przez cały czas trwania wspólnego pożycia małżeńskiego (ustawowy ustrój majątkowy). Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje ustawowy małżeński ustrój majątkowy z mocą wsteczną od dnia zawarcia przez małżonków związku partnerskiego, który istniał pomiędzy nimi przed zawarciem małżeństwa.

(art. 4:34 ust. 2 oraz art. 4:35 ust. 1 ustawy V z 2013 r. – kodeks cywilny [zwanej dalej kodeksem cywilnym])

Wszystkie przedmioty majątkowe nabyte wspólnie lub osobno przez małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej należą do niepodzielnego, wspólnego majątku małżonków. Wyjątek stanowią przedmioty majątkowe należące do majątków odrębnych małżonków (zob. niżej). Dochody z majątków odrębnych również wchodzą w skład majątku wspólnego, jeżeli zostały one uzyskane w czasie wspólnego pożycia małżeńskiego. Koszty i ciężary związane z zarządem majątkiem odrębnym, jak również koszty i ciężary związane z jego zachowaniem odlicza się od dochodów .

(art. 4:37 ust. 1 oraz ust. 3-4 kodeksu cywilnego)

Do majątków odrębnych małżonków należą:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności majątkowej;
• przedmioty majątkowe nabyte w drodze dziedziczenia lub otrzymane tytułem darowizny oraz przedmioty majątkowe otrzymane bez obowiązku zwrotu w czasie trwania wspólności majątkowej;
• prawo własności intelektualnej przysługujące małżonkowi, z wyjątkiem należności licencyjnych przysługujących małżonkowi w czasie trwania wspólności majątkowej;
• odszkodowanie za szkodę na osobie;
• przedmioty majątkowe służące do użytku osobistego małżonka (w liczbie i o wartości występującej zazwyczaj);
• przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku odrębnego, a także wszelkie przedmioty wartościowe uzyskane w zamian za te przedmioty.

Jeżeli dany przedmiot majątkowy zastępuje przedmiot majątkowy w liczbie występującej zazwyczaj, który należał do majątku odrębnego małżonka i był używany w życiu codziennym małżonków, to nowy przedmiot majątkowy staje się częścią wspólnego majątku po pięciu latach wspólnego pożycia małżeńskiego.

(art. 4:38 ust. 1-3 kodeksu cywilnego)

2.2. Czy istnieją prawne przesłanki dotyczące przydzielania majątku?

Przedmioty majątkowe należące do małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej zalicza się do składników wspólnego majątku małżonków, chyba że przepisy kodeksu cywilnego stanowią inaczej lub zostanie wykazane, że stanowią one majątek odrębny jednego z małżonków.

Ponadto w razie wykonania w czasie trwania wspólności majątkowej zobowiązania obciążającego majątek wspólny lub majątek osobisty któregokolwiek z małżonków, należy uznać, że wierzytelność została zaspokojona ze wspólnego majątku, o ile nie zostanie wykazane inaczej. W przypadku dodania wartości do majątku wspólnego lub odrębnego w czasie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej przyjmuje się, że źródło dodanej wartości (m.in. za sprawą inwestycji, remontu lub utrzymania) pochodzi z majątku wspólnego, o ile nie zostanie wykazane inaczej.

(art. 4:40 ust. 1-2 kodeksu cywilnego)

2.3. Czy małżonkowie powinny sporządzać inwentarz majątku? Jeśli tak, kiedy i jak?

Na gruncie prawa węgierskiego małżonkowie nie mają obowiązku sporządzania spisu inwentarza.

2.4. Kto odpowiada za zarządzanie majątkiem? Kto jest uprawniony do rozporządzania majątkiem? Czy można dysponować/rozporządzać majątkiem samodzielnie czy też wymagana jest zgoda małżonka (np. sprzedaż wspólnego domu małżonków)? Jakie skutki niesie brak zgody na ważność transakcji prawnej i obowiązywanie wobec osób trzecich?

Każdy z małżonków może korzystać z przedmiotów majątkowych należących do wspólnego majątku, zgodnie z ich przeznaczeniem. Żaden z małżonków nie powinien korzystać z tego prawa z naruszeniem praw i uzasadnionych interesów drugiego małżonka. Oboje małżonkowie są uprawnieni do współdziałania w zarządzie ich wspólnym majątkiem.

Każdy z małżonków może żądać od drugiego małżonka udzielenia zgody na dokonanie czynności koniecznych do zapewnienia ochrony oraz utrzymania w stanie niepogorszonym wspólnego majątku. W sytuacjach niecierpiących zwłoki każdy z małżonków może bez zgody drugiego małżonka podjąć czynności mające na celu ochronę przedmiotów majątkowych, o czym drugi małżonek powinien zostać poinformowany niezwłocznie.

(art. 4:42 ust. 1-2 kodeksu cywilnego)

Szczególne zasady obowiązują w przypadku korzystania z przedmiotów i zarządzania przedmiotami wchodzącymi w skład majątku wspólnego, które jednocześnie służą jednemu z małżonków do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej. Prawo węgierskie przewiduje również szczególne zasady w przypadku wykonywania praw przysługujących członkowi lub wspólnikowi, jeśli małżonek jest członkiem lub wspólnikiem spółki jednoosobowej, spółdzielni lub spółki kapitałowej.

(art. 4:43 ust. 1-2 kodeksu cywilnego)

W czasie trwania wspólności majątkowej małżonkowie mogą rozporządzać przedmiotami majątkowymi wchodzącymi w skład majątku wspólnego wspólnie lub samodzielnie za zgodą drugiego małżonka. Nie ma przepisanej formy wyrażenia zgody przez jednego z małżonków na zawarcie umowy przez drugiego małżonka.

(art. 4:45 kodeksu cywilnego)

O ile kodeks cywilny nie stanowi inaczej, wszystkie umowy o charakterze odpłatnym zawarte przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej uznaje się za zawarte za zgodą drugiego małżonka, jeżeli osoba trzecia dokonująca czynności prawnej z jednym z małżonków wiedziała lub powinna była wiedzieć, że drugi małżonek nie wyraził zgody na jej zawarcie.

Jeżeli jeden z małżonków zawarł umowę zmierzającą do zaspokojenia jego codziennych potrzeb lub w ramach wykonywanego zawodu lub prowadzonej działalności gospodarczej, drugi małżonek może powoływać się na brak istnienia zgody tylko wówczas, gdy wyraził swój sprzeciw osobie trzeciej przed zawarciem umowy.

(art. 4:46 kodeksu cywilnego)

Żaden z małżonków nie może bez zgody drugiego małżonka rozporządzić nieruchomością służącą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych rodziny, której małżonkowie są współwłaścicielami w czasie trwania wspólności majątkowej ani w okresie między dniem rozwiązania małżeństwa a dniem dokonania podziału majątku wspólnego . W tym przypadku nie domniemywa się istnienia zgody drugiego małżonka.

(art. 4:48 kodeksu cywilnego)

2.5. Czy jakiekolwiek transakcje zawierane przez jednego z małżonków mogą obowiązywać w stosunku do drugiego małżonka?

W przypadku zawarcia przez małżonka umowy dotyczącej wspólnego majątku zobowiązania wynikające z tej umowy  pokrywane są z majątku osobistego tego małżonka oraz z przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.

Małżonek, który nie uczestniczył w zawarciu umowy zawieranej przez drugiego małżonka za jego zgodą ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich wyłącznie do wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.

(art. 4:49  kodeksu cywilnego)

Małżonek nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania wynikające z umowy dotyczącej składników majątku wspólnego zawartej przez drugiego małżonka bez jego zgody w przypadku, gdy istnienia takiej zgody nie można domniemywać lub domniemanie w tym zakresie zostało obalone. Umowa zawarta bez zgody drugiego małżonka nie wywołuje żadnych skutków względem tego małżonka, jeśli nabywca działał w złej wierze lub jeśli uzyskał korzyść majątkową bezpłatnie. Istnienie złej wiary i nieodpłatny charakter domniemywa się w przypadku umowy zawartej przez jednego z małżonków z osobą bliską.

(art. 4:50 kodeksu cywilnego)

2.6. Kto odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w trakcie małżeństwa? Jaki majątek mogą wykorzystać wierzyciele do zaspokojenia swoich roszczeń?

Wspólnością majątkową objęte są ciężary związane ze składnikami majątku wspólnego, a za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków w czasie trakcie wspólności majątkowej małżonkowie odpowiadają wspólnie. Wspólnością majątkową nie są objęte składniki, ciężary ani długi związane z majątkiem osobistym któregokolwiek z małżonków.

(art. 4:37 ust. 2 i 4 kodeksu cywilnego)

Obok ustawowych obowiązków alimentacyjnych wszystkie zobowiązania zaciągnięte w związku z czynnością prawną dokonaną przed rozpoczęciem wspólnego pożycia małżeńskiego zalicza się do majątku osobistego. Do majątku osobistego należą zobowiązania obciążające składniki majątku osobistego, a także odsetki naliczane od zobowiązań obciążających majątek osobisty.

Do majątku osobistego należą wszystkie zobowiązania zaciągnięte przed zawarciem małżeństwa:

• związane z nabyciem lub zachowaniem składników majątku osobistego z wyłączeniem wydatków związanych z korzyściami uzyskiwanymi z tych składników lub z zachowaniem przedmiotów majątkowych, które są używane lub wykorzystywane przez obu małżonków;
• związane z rozporządzaniem majątkiem osobistym;
• przez jednego z małżonków na skutek czynności dokonanych nieodpłatnie i bez zgody drugiego małżonka, które obciążają majątek wspólny; oraz
• wynikające z czynów bezprawnych, winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa małżonka, jeśli dług przekracza wartość wzbogacenia drugiego małżonka.

Drugi małżonek ponosi odpowiedzialność za dług wobec osób trzecich nawet jeśli dług obciąża majątek osobisty małżonka, który przyczynił się do powstania długu.

(art. 4:39 ust. 1-4 kodeksu cywilnego)

Koszty związane z zachowaniem składników majątku wspólnego i wykonywaniem zarządu nad nimi, koszty utrzymania wspólnego gospodarstwa domowego i wydatki ponoszone na utrzymanie i wychowywanie wspólnych dzieci małżonków powinny być w pierwszej kolejności pokrywane z majątku wspólnego. Jeśli wspólny majątek nie wystarcza na ich pokrycie małżonkowie pokrywają te koszty i wydatki proporcjonalnie do ich wysokości z majątków osobistych. Jeśli tylko jeden z małżonków posiada majątek osobisty środki wymagane na pokrycie zaległych kwot zapewnia ten małżonek.

(art. 4:44 kodeksu cywilnego)

3.1. Które przepisy mogą być zmodyfikowane w drodze zawarcia umowy, a które nie podlegają modyfikacjom? Jaki małżeński ustrój majątkowy można wybrać?

Przed zawarciem małżeństwa lub po jego zawarciu małżonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską, kształtującą ich stosunki majątkowe w czasie trwania wspólnego pożycia małżeńskiego.

(art. 4:34 ust. 1 kodeksu cywilnego)

Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej ma na celu umożliwienie małżonkom (nupturientom) określenia ustroju majątkowego, któremu podlegać będą ich stosunki majątkowe w czasie trwania małżeństwa od dnia wskazanego w umowie w przypadku, gdy podejmą decyzję o przyjęciu ustroju majątkowego innego niż wspólność ustawowa. W umowie majątkowej małżeńskiej małżonkowie mogą określić kilka różnych ustrojów majątkowych w odniesieniu do poszczególnych składników majątku, a nawet odstąpić od przyjęcia ustawowego oraz umownych ustrojów majątkowych, jeżeli takie rozwiązanie nie będzie sprzeczne z przepisami kodeksu cywilnego.

(art. 4:63 kodeksu cywilnego)

Kodeks cywilny szczegółowo reguluje dwa umowne ustroje majątkowe: odroczoną wspólność majątkową i rozdzielność majątkową. Małżonkowie nie są jednak zobowiązani do wyboru któregokolwiek z tych ustrojów.

(art. 4:71-4:73 kodeksu cywilnego)

Małżonkowie (nupturienci) mogą określić sposób korzystania z ich wspólnego mieszkania na wypadek ustania małżeństwa lub wspólnego pożycia małżeńskiego. Umowę uznaje się za ważną, jeśli została sporządzona w formie dokumentu urzędowego lub dokumentu prywatnego opatrzonego podpisem prawnika.

W umowie majątkowej małżeńskiej małżonkowie (nupturienci) mogą również określić sposób korzystania z ich wspólnego mieszkania.

(Art. 4:78 ust. 1 i 3 kodeksu cywilnego)

Umowa przyznająca niemal całość składników majątków osobistych oraz całość składników majątku wspólnego jednemu z małżonków bez należytej rekompensaty na rzecz drugiego małżonka jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, a tym samym nieważna.

3.2. Jakie są wymagania formalne i z kim się należy skontaktować?

Dla ważności umowy majątkowej małżeńskiej wymagana jest forma dokumentu urzędowego sporządzonego przez notariusza, lub dokumentu prywatnego opatrzonego podpisem prawnika.

(art. 4:65 ust. 1 kodeksu cywilnego)

Jeżeli małżonek jest osobą małoletnią lub posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych w sprawach majątkowych wówczas dla ważności umowy majątkowej małżeńskiej wymagane jest jej zatwierdzenie przez opiekuna prawnego tego małżonka.

(Art. 4:64 ust. 2 kodeksu cywilnego)

3.3. Kiedy można zawrzeć umowę i kiedy wchodzi ona w życie?

Dopuszcza się zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej przed zawarciem małżeństwa lub po jego zawarciu. W razie zawarcia takiej umowy przed zawarciem małżeństwa, wchodzi ona w życie z chwilą rozpoczęcia wspólnego pożycia małżeńskiego. W razie zawarcia umowy po zawarciu małżeństwa, wchodzi ona w życie z chwilą podpisania.

(Art. 4:34 ust. 1 kodeksu cywilnego)

W umowie majątkowej małżeńskiej nie można zawrzeć żadnych postanowień z mocą wsteczną, które zmieniają na niekorzyść osoby trzeciej treść zobowiązania zaciągniętego przez małżonka wobec tej osoby przed dniem zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej.

(art. 4:67 ust. 1 kodeksu cywilnego)

3.4. Czy małżonkowie mogą zmienić istniejącą umowę? Jeśli tak, na jakich warunkach?

Umowę majątkową małżeńską można zmienić lub rozwiązać w każdym momencie trwania wspólnego pożycia małżeńskiego.

Zmiana lub rozwiązanie umowy majątkowej małżeńskiej podlega takim samym wymogom formalnym jak umowa pierwotna.

(art. 4:66 kodeksu cywilnego)

3.5. Czy zgodnie z prawem krajowym umowa majątkowa małżeńska może działać wstecz w przypadku zawarcia takiej umowy przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa?

Tak, ale intercyza nie może obejmować żadnych klauzul z obowiązującym wstecz skutkiem dotyczącym zmian, ze szkodą dla strony trzeciej, dotyczących zobowiązań, jakie małżonek może mieć wobec stron trzecich, z którymi ma do czynienia, i jakie zaistniały przed zawarciem intercyzy.

(artykuł 4:67 [1] Kodeksu Cywilnego)

4.1. Czy w Państwa kraju istnieje więcej niż jeden małżeński ustrój majątkowy? Gdzie?

Tak, od 15 marca 2014 r. istnieje Krajowy Rejestr Umów Majątkowych w Małżeństwach i Związkach Partnerskich (dalej zwany Rejestrem).

4.2. Jakie dokumenty są rejestrowane? Jakie informacje są rejestrowane?

W Rejestrze zamieszcza się następujące dane:

• fakt zawarcia umowy;
• imię, nazwisko (w tym nazwisko panieńskie), datę i miejsce urodzenia stron umowy, a także imiona i nazwiska panieńskie ich matek;
• numer oraz datę sporządzenia dokumentu urzędowego/dokumentu prywatnego opatrzonego podpisem prawnika obejmującego porozumienie stron;
• nazwę i siedzibę kancelarii notarialnej, numer repertorium i datę dokonania wpisu;
• w przypadku rozwiązania umowy, fakt rozwiązania, nazwę i siedzibę kancelarii notarialnej, numer repertorium i datę dokonania wpisu.

(art. 36/K ustawy XLV z 2008 r. o niektórych notarialnych postępowaniach niespornych)

4.3. W jaki sposób i kto może uzyskać dostęp do zarejestrowanych informacji?

Każdy, kto ma w tym interes prawny może żądać informacji o zawarciu umowy i na własny użytek sporządzić z nich notatki. Wnioski o dostęp do informacji - który podlega opłacie - można składać w każdej węgierskiej kancelarii notarialnej. Notariusz może przekazać informacje na temat zawarcia umowy, jeśli wnioskodawca poda mu dane (zob. pkt 4.2.) jednej ze stron umowy i potwierdzi istnienie interesu prawnego.

Na wniosek notariusz wydaje zaświadczenie o istnieniu lub braku istnienia wpisu umowy w rejestrze. Informacje na temat treści umowy ujawniane są wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody jednej ze stron umowy. Tego rodzaju wniosek można złożyć u notariusza, który dokonał w rejestrze wpisu umowy, informacji o jej zmianie, unieważnieniu lub rozwiązaniu. Notariusz właściwy w sprawach spadkowych wysyła do rejestru w formie elektronicznej zapytanie, czy zmarły był stroną umowy majątkowej małżeńskiej. W przypadku otrzymania odpowiedzi twierdzącej notariusz zwraca się z prośbą o przesłanie  umowy.

(art. 36/K ust. 3-5 oraz ust. 10 ustawy XLV z 2008 r. o niektórych notarialnych postępowaniach niespornych)

4.4. Jakie są skutki prawne rejestracji (ważność, sprzeciw)?

Przyjmuje się, że umowa majątkowa małżeńska wywołuje skutki prawne względem osób trzecich, jeżeli została wpisana do rejestru lub jeżeli małżonkowie są w stanie wykazać, że osoba trzecia wiedziała lub powinna była wiedzieć o zawarciu umowy, w tym o jej treści.

(art. 4:65 ust. 2 kodeksu cywilnego)

W braku dowodów przeciwnych, Rejestr poświadcza istnienie zarejestrowanej umowy.

(art. 36/H ust. 4 ustawy XLV z 2008 r. o niektórych notarialnych postępowaniach niespornych)

4.5. Czy umowa majątkowa małżeńska zawarta w innym państwie zgodnie z obowiązującym w nim prawie może zostać zarejestrowana w Polsce? Jeżeli tak, jakie warunki bądź formalności muszą zostać spełnione?

Intercyza zawarta w innym państwie zgodnie z tamtejszym prawem nie może być zarejestrowana w Rejestrze Umów Małżeńskich i Partnerskich. Zgodnie z Ustawą XLV z 2008 roku, dotyczącą notarialnych postępowań niespornych, zarejestrowane mogą być tylko te intercyzy, które zostały sporządzone w oparciu o węgierski Kodeks Cywilny.

(art. 36/H ust. 1 ustawy XLV z 2008 r. o notarialnych postępowaniach nieprocesowych)

5.1. W jaki sposób dzielony jest majątek (prawa in rem)?

Udział małżonka z majątku wspólnym ustala się w oparciu o stan i wartość majątku na dzień ustania wspólności majątkowej. Przy ustalaniu należy wziąć pod uwagę każdą zmianę wartości, która miała miejsce od dnia ustania wspólności majątkowej do dnia podziału majątku wspólnego, chyba że zmiana była skutkiem działania/zaniechania któregokolwiek z małżonków. Podział określonych składników majątku wspólnego regulują przepisy o ustaniu współwłasności, z tym zastrzeżeniem, że dokonanie podziału w naturze nie jest dozwolone w przypadku zgłoszenia uzasadnionego sprzeciwu przez jednego z małżonków. Przepisy te mają zastosowanie również do podziału praw i roszczeń wchodzących w skład majątku wspólnego.

(art. 4:60 kodeksu cywilnego)

Przy podziale majątku sąd bierze pod uwagę porozumienie małżonków. Co do zasady przedmioty majątkowe, które są niezbędne jednemu z małżonków do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej przypadają temu małżonkowi.

(art. 4:61 ust. 1 i 2 kodeksu cywilnego)

Podział majątku wspólnego istniejącego na dzień ustania wspólności majątkowej przeprowadza się w naturze, chyba że jest to niemożliwe ze względu na połączenie przedmiotów lub jeżeli podział spowodowałby znaczny spadek wartości majątku wspólnego lub majątków osobistych.

(art. 4:62 kodeksu cywilnego)

Ustanie małżeństwa lub wspólnego pożycia małżeńskiego samo w sobie nie skutkuje wygaśnięciem  prawa najmu tego z małżonków, który zamieszkuje w mieszkaniu na podstawie tytułu prawnego przysługującego drugiemu małżonkowi (np. w mieszkaniu stanowiącym własność wyłącznie drugiego małżonka).

(art. 4:77 ust. 2 kodeksu cywilnego)

5.2. Kto odpowiada za istniejące zobowiązania po rozwodzie/separacji?

Kto odpowiada za istniejące zobowiązania po separacji/rozwodzie?

Po ustaniu wspólności majątkowej małżonkowie odpowiadają za wspólne zobowiązania proporcjonalnie do ich udziałów we wspólnym majątku, tj. po połowie.

Jeśli określony składnik majątku obciążony jest długiem, za pokrycie tego długu odpowiada małżonek, który uzyskał tytuł własności do tego przedmiotu po podziale majątku.

(art. 4:61 ust. 4 kodeksu cywilnego)

5.3. Czy małżonek ma prawo do żądania wypłaty wyrównania?

5.3.1. W przypadku ustroju wspólności majątkowej z wyrównaniem dorobków:

• Czy roszczenie można zaspokoić w formie zapłaty lub w naturze?
• W jaki sposób oceniane jest roszczenie?
• Jaka jest wysokość płatności wyrównania?
• W jakiej sytuacji zalecane jest roszczenie?

5.3.2. W innych przypadkach (brak wspólności majątkowej z wyrównaniem dorobków)?
Czy małżonek ma prawo do żądania wypłaty wyrównania?

W trakcie podziału majątku wspólnego każdy z małżonków może wystąpić z żądaniem zwrotu nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty, z majątku osobistego na majątek wspólny oraz z majątku osobistego jednego z  małżonków na majątek osobisty drugiego małżonka, w tym rozliczenia długów obciążających majątek drugiego małżonka. Do roszczeń o zwrot stosuje się przepisy dotyczące ustalania wartości udziałów małżonków (zob. pkt 5.1.).

Z żądaniem zwrotu wydatków poczynionych z majątku osobistego na pokrycie wspólnych wydatków można wystąpić w wyjątkowych okolicznościach.

Z żądaniem zwrotu poniesionych wydatków nie może wystąpić małżonek, który zrzekł się takiego prawa. Nie ma przepisanej formy zrzeczenia się prawa w tym zakresie, lecz ciężar dowodu spoczywa na małżonku, który powołuje się na jego skutki.

Jeśli poniesione wydatki przyczyniły się do znacznego wzrostu wartości nieruchomości wówczas  małżonek uprawniony do ich zwrotu może również dochodzić udziału we własności odpowiadającego wzrostowi wartości nieruchomości.

Z żądaniem zwrotu nie można wystąpić, jeżeli w chwili ustania wspólności majątkowej brak jest majątku wspólnego, a ponadto małżonek zobowiązany do zwrotu nie posiada majątku osobistego.

(art. 4:59 kodeksu cywilnego)

W przypadku śmierci jednego z małżonków ustaje małżeński ustrój majątkowy i zostaje przeprowadzony podział wspólnego majątku na zasadach opisanych w pkt. 5.1. oraz  zgodnie z postanowieniami umowy majątkowej małżeńskiej. Małżonek pozostający przy życiu zatrzymuje swój udział we wspólnym majątku, natomiast druga część wspólnego majątku stanowi masę spadkową, dzieloną według przepisów prawa spadkowego.

W przypadku dziedziczenia ustawowego, jeśli zmarły pozostawił zstępnych spadkobierców, pozostałemu przy życiu, małżonkowi przysługuje prawo do dożywotniego użytkowania mieszkania, z którego korzystał wraz ze zmarłym, w tym wyposażenia i urządzeń domowych. Pozostałemu przy życiu małżonkowi przypada również taki sam udział w pozostałej masie spadkowej jak dzieciom.

 (art. 7:58 ust. 1 kodeksu cywilnego)

Jeśli zmarły nie pozostawił zstępnych spadkobierców lub spadkobierca został wyłączony od dziedziczenia, pozostały przy życiu małżonek dziedziczy mieszkanie z którego korzystał wraz ze zmarłym, w tym wyposażenie i urządzenia domowe. Jedną połowę pozostałej masy spadkowej dziedziczy pozostały przy życiu małżonek, a drugą połowę dziedziczą rodzice spadkodawcy. Jeśli rodzic został uznany za niegodnego dziedziczenia, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada drugiemu rodzicowi i pozostałemu przy życiu małżonkowi w częściach równych.

(art. 7:60 kodeksu cywilnego)

W braku zstępnych lub rodziców lub w przypadku ich wyłączenia od dziedziczenia pozostały przy życiu małżonek dziedziczy cały majątek.

(art. 7:61 kodeksu cywilnego)

Prawo węgierskie nie przewiduje żadnego szczególnego ustroju majątkowego dla małżeństw międzynarodowych.

Przepisy dotyczące stosunków majątkowych między małżonkami stosuje się odpowiednio do zarejestrowanych związków partnerskich (możliwych wyłącznie między osobami tej samej płci) (art. 3 ust. 1 lit. a)–c) ustawy XXIX z 2009 r. o zarejestrowanych związkach partnerskich, przepisach powiązanych i zmianie innych ustaw w celu ułatwienia wykazania faktycznego wspólnego pożycia).

Od 1 stycznia 2010 roku związkom między osobami tej samej płci oraz różnej płci przysługują równe prawa do rejestracji związku u notariusza. Taką rejestrację należy jednak odróżnić od rejestracji, o której mowa w akapicie pierwszym. Nie tworzy ona bowiem nowych praw i obowiązków, lecz ułatwia dowiedzenie istnienia związku (art. 36/E-36/G ustawy XLV z 2008 r. o niektórych notarialnych postępowaniach niespornych).

Od 15 marca 2014 r. osoby pozostające w związkach partnerskich mogą na czas trwania ich związku ukształtować swoje stosunki majątkowe w drodze umowy. Taką umowę uznaje się za ważną, jeżeli została sporządzona w formie dokumentu urzędowego lub dokumentu prywatnego opatrzonego podpisem prawnika. Umowa o związku partnerskim może zawierać wszystkie postanowienia w zakresie praw majątkowych, które znajdują zastosowanie również do umowy majątkowej małżeńskiej lub które zostały uregulowane w kodeksie cywilnym.

Umowa o związku partnerskim wywołuje skutki prawne względem osób trzecich, jeżeli została zarejestrowana w krajowym rejestrze umów o związkach partnerskich lub jeżeli osoby pozostające w związku partnerskim są w stanie wykazać, że osoba trzecia wiedziała lub powinna była wiedzieć o zawarciu takiej umowy, w tym o jej treści. Przepisy odnoszące się do rejestru umów majątkowych małżeńskich stosuje się odpowiednio do rejestru umów o związkach partnerskich.

(art. 6:515 kodeksu cywilnego)

O ile umowa o związku partnerskim nie stanowi inaczej, partnerów uznaje się za niezależnych w nabywaniu majątku w czasie ich wspólnego pożycia. Po ustaniu wspólnego pożycia każdy z partnerów może wystąpić z żądaniem dokonania podziału majątku wspólnego nabytego podczas trwania wspólnego pożycia. Przyjmuje się, że nie stanowią wspólnie nabytego majątku składniki, które w przypadku małżeństwa wchodziłyby w skład majątku osobistego.

Partnerzy uzyskują współwłasność majątku nabytego wspólnie przede wszystkim w naturze, w częściach proporcjonalnych do ich wkładów w nabyciu tego majątku. Za taki wkład uznaje się nakład osobistej pracy przy wychowywaniu dzieci, a także zaangażowanie w przedsiębiorstwo drugiego partnera. Jeśli ustalenie wielkości wkładów partnerów nie jest możliwe, przyjmuje się, że są one równe, chyba że miałoby to przyczynić się do powstania niesłusznej straty finansowej u któregokolwiek z partnerów.

O ile kodeks cywilny nie przewiduje inaczej, przepisy dotyczące odroczonej wspólności majątkowej stosuje się odpowiednio do ochrony udziałów partnerów we wspólnie nabytym majątku oraz do podziału wspólnie nabytego majątku między partnerami.

(art. 6:516 kodeksu cywilnego)

Partnerzy mogą zawrzeć umowę co do sposobu dalszego korzystania z ich wspólnego mieszkania po ustaniu, przed zawarciem oraz w trakcie trwania cywilnego związku partnerskiego. Taką umowę uznaje się za ważną, jeżeli została sporządzona w formie dokumentu urzędowego lub dokumentu prywatnego opatrzonego podpisem prawnika.

(art. 6:517 kodeksu cywilnego)

W razie podziału majątku małżonków na skutek rozwodu, sądy węgierskie właściwe w sprawie o rozwód są również właściwe do przeprowadzenia podziału majątku. Właściwość sądu w sprawie o rozwód określa się – zależnie od przypadku – na podstawie obywatelstwa, miejsca stałego pobytu lub zwyczajowego miejsca zamieszkania małżonków. Jeżeli nie zachodzi związek ze sprawą o rozwód, sądy węgierskie są właściwe w sprawach dotyczących wspólnego majątku małżonków oraz zarejestrowanych partnerów, jeżeli miejsce stałego pobytu lub zwyczajowe miejsce zamieszkania któregokolwiek z małżonków lub zarejestrowanych partnerów znajduje się na terytorium Węgier. (Art. 59 ust. 2 i ust 3; art. 62/B lit. a) i art. 62/D ust. 2 DPPM)